NHỚ ĐÂU KỂ ĐẤY

NHỚ ĐÂU KỂ ĐẤY

TẾT HÀN THỰC 03-3 ÂM LỊCH

Truyện Đông Chu Liệt Quốc kể rằng: Thời Đông Chu, chính sự thối nát, các nước chư hầu lấn át quyền lực của vua nhà Chu, đánh nhau lộn bậy. Trong mỗi nước chư hầu các thế lực khác nhau cũng tranh nhau quyền lực làm loạn quốc sự, nhân dân vô cùng khốn khổ. Vua nước Tấn là Tấn Hiến Công (chư hầu của nhà Chu) bỏ thế tử Thôi Sinh lập Hề Tề là người con của thiếp yêu Ly Cơ lên làm thế tử khiến các công tử (con Tấn Hiến Công) bỏ chạy đi cácnước lánh nạn. Người trưởng công tử (con trai lớn nhất nhưng không phải con bà cả) tên là Trùng Nhĩ là người có đức độ tài năng cùng cả chục đại thần nhân sỹ theo phò tá phải bỏ nước đi tòng vong gần 40 năm, chịu nhiều khổ sở vất vả. Có lần đoàn người đi đến nước Vệ, vua nước Vệ không cho vào thành, đoàn người tòng vong bị đói lả phải kiếm rau dại mà ăn. Trùng Nhĩ không ăn được, Giới Tử Thôi bèn cắt thịt đùi mình nấu cháo cho Trùng Nhĩ ăn. Trùng Nhĩ cảm kích lắm. Giới Tử Thôi nói :"Tôi chỉ mong sao nghiệp cả chóng thành, nhân dân được hạnh phúc, chứ đâu dám chịu ơn"
Về sau nước Tần (đời Tần Mục Công) đồng ý đem quân đưa công tử Trùng Nhĩ về làm vua nước Tấn. Khi qua sông Hoàng Hà, Trùng Nhĩ ra lệnh vứt hết các đồ dùng lúc nghèo khó xuống sông, có người theo hầu cho ông ta là người không thủy chung. Cùng vì thế Giới Tử Thôi có ý tìm nơi ẩn dật. Sau khi Trùng Nhĩ lên làm vua, trọng thưởng cho những người đã cùng mình đi tòng vong thì Giới Tử Thôi cáo bệnh về nhà hàng ngày đi vá giày thuê nuôi mẹ. Có người khuyên Giới tử Thôi đến báo công với vua Tấn để nhận thường, Giới tử Thôi không chịu đưa mẹ trốn vào rừng không chịu ân huệ của vua Tấn Trùng Nhĩ. Nhà vua cùng nhiêu người vào rừng tìm mà không thấy, bèn nói :
- Ta nghe Giới tử Thôi là người chí hiếu, bây giờ ta đốt rừng thế nào Giới tử Thôi cũng cõng mẹ chạy ra.
Lửa cháy khắp mọi phía, Giới tử Thôi vẫn nhất định không ra. Hai mẹ con ôm nhau chịu chết dưới gốc cây liễu. Tấn Văn Công (Trùng Nhĩ) cho thu hồi xương cốt hai mẹ con chôn cất đàng hoàng, lại cho lập miếu thờ, lấy ngày 03-3 (âm lịch) - ngày mẹ con Giới tử Thôi bị chết cháy - hàng năm làm ngày Hàn Thực: dân gian không được nổi lửa nấu nướng phải ăn đồ lạnh (hàn thực) để nhớ đến Giới tử Thôi. Dân ta bị phong kiến phương bắc đô hộ 1000 năm vẫn theo lệ ấy của người Tàu. Đến nay nhiều người không hiểu, theo thói quen mà cúng ngày Hàn Thực nên nhiều nhà nho yêu nước đã nói từ đầu thế kỷ trước: "cúng bái ngày Hàn Thực khác nào ... mồ cha không khóc đi khóc tổ mối" là thế.

 Bánh trôi bánh chay tết hàn thực